A.D. 1507. dominationem vestram reverendam libens certiorem facerem si id sibi fore gratum acciperem.

Quæ diu

fœlix bene valeat. Cui me humillime commendo. Londini, die vij. Aprilis M.D. vij.

E. D. v. Rd.,

Servitor,

POLYDORUS CASTELLENSIS.

Ricardus Bowier heri recessit; quem Deus incolumem conducat. Est bonus juvenis et idoneus satis ad omnia negotia dominationis vestræ reverendæ illic peragenda: nam tales curia Romana poscit qui sine pompa quocumque currere possint, et qui in causis agendis imperiti non sint aut pigri. Propterea dominatio vestra reverenda utatur eo (si opus sit), nam plenissime satisfaciet, præsertim cum favore domini cardinalis, quicum (uti spero) semper eritis.

A.D. 1507. 9 July.

Henry's

ing an ex

pedition against the

XXXI.

JULIUS II. TO HENRY VII.

(From a contemporary copy in MS. Cott., Cleop. C. vii. 209.) Exemplar bulla apostolica Sanctissimi Domini nostri Julii papa Secundi illustrissimo principi Henrico Regi Angliæ illius nominis Septimo pro expeditione contra Turcum transmissæ.

Carissime in Christo fili noster, salutem et apostolicam benedictionem.

Litteræ tuæ serenitatis quas nuper ad nos scripsisti letter urg- de sancto proposito tuo juvandi viribus atque opibus Christianam rempublicam, deque studio ac diligentia Turks has quibus hac de causa usus es in devinciendis tibi gained for foedere et affinitatibus plerisque Christianis principibus, de desiderio etiam ut per nos reliqui principes

him the

highest

esteem.

reconcilientur, oratoresque illorum ad nos vocentur, ut A.D. 1507. de numero et genere copiarum, de belli ducibus, deque tempore locisque eligendis quibus perfidis Turcis et aliis Christiani nominis hostibus bellum inferendum sit decernatur, tam nobis gratæ et jucundæ fuerunt ut, non contenti eas decies relegisse, etiam in consistorio nostro secreto recitandas duxerimus; non solum quia ad communem rem Christianam spectabant, sed ut tua laus esset illustrior. Quibus in dicto consistorio recitatis, omnes venerabiles fratres nostri, sanctæ Romanæ Ecclesiæ cardinales, certatim de tuis laudibus loqui coeperant, alii sanctum propositum, alii animi magnitudinem, alii liberalitatem, summis et veris laudibus extollentes. Omnes denique in hoc convenientes, majestatem tuam et actione gratiarum et commendatione dignissimam esse, quippe quæ non solum vires et opes suas in expeditionem tam sanctam offerat, sed reliquos principes ad id excitare non cesset. Itaque, fili carissime, dies ille tibi perennis gloriæ instar fuit, quo nostro et sanctæ Romanæ Ecclesiæ cardinalium ore tam egregie laudatus fuisti.

stimulus.

Quod vero nos1 ad reconciliandos reliquos Christianos The pope principes inter se dissidentes hortaris, facis, fili caris- requires no sime, præ nimio desiderio expeditionis tam sanctæ, nosque id in bonam partem accipimus. Sed neque tuis nec aliorum in hac re monitis exhortationibusve egemus. Currimus enim sponte, et desideria tua omniumque aliorum prævenimus. Reminiscimur etenim, reminiscimur quantum Deo Redemptorique nostro præ cæteris hominibus debeamus, qui non solum nos prætioso sanguine suo redemit, sed dignos etiam duxit quos universo gregi fideli pastorem præesse vellet. Atque ideo ab initio nostri pontificatus omnes alias curas huic uni postponendas putavimus ut, concordibus et bene consentientibus Christianis princi

1 nos] non, MS.

made peace

A.D. 1507. pibus, valida et necessaria expeditio in Fidei nostræ He has sanctissimæ hostes fieri posset. Nostris litteris, nostris between monitis, nostris nunciis, carissimus in Christo filius Maximi- noster Maximilianus Romanorum rex illustris cum lian, Lewis XII., and Ludovico Francorum rege Christianissimo amicitiam Ferdinand. foedusque iniit; nostroque assiduo hortatu Ferdinandus

Aragonum et Siciliæ rex Catholicus cum ipso Christianissimo rege Francorum in gratiam rediit, foedusque arctissima 1 affinitate connexum percussit; quod et ipse fatetur et attestatur. Nos etiam, posteaquam quædam alienatio animorum inter eosdem Romanorum et Francorum reges exorta est, non cessavimus eorum utrumque ad pristinam concordiam revocare; misimusque hujus rei causa ad ipsum Romanorum regem dilectum filium, nobilem virum Constantinum Cominatum, principem Macedoniæ, qui nihil aliud egit nisi ut hujusmodi concordiam persuadeat, adeo ut sperari possit eos, nisi aliorum consilia obstiterint, pacem foedusque esse renovaturos. Hæc nos, fili carissime, hactenus fecimus, nec ulli regi aut principi Christiano defuimus in subministrandis auxiliis et subsidiis indulgentiarum et gratiarum, quæ ab hac sancta Sede Apostolica possunt præstari; ut si qui ab infidelibus circumsepti sunt, ut Poloni, fines suos tueri et illos repellere cum victoria possent; qui vero nomen Christianum navigatione, classibus atque exercitibus propagare cœperunt, prout rex ipse Catholicus et illustris Portugalliæ rex, victoriam prosequi commodius et fortius valeant.

De oratoribus vero omnium principum Christianorum ad nos convocandis ut communi consensu expeditio ipsa concerni, dux seu duces exercituum eligi, et reliqua bello necessaria constitui possint, assentimur Difficulty serenitati tuæ. Sed sæpe alias hæc res a Romanis experienced by Innocent pontificibus prædecessoribus nostris fuit temptata, no

1 arctissima] auctissima, MS.

vissime vero [tempore]' piæ memoria Innocentii viii., A.D. 1507. quo Deus Omnipotens magnam occasionem rei bene ge- VIII. in rendæ fidelibus suis obtulerat. Divisæ enim tunc erant concerting a general vires Turcorum, et Zizimus, hujus perfidi Baizeti expedition. Turcorum tyranni frater germanus, quem omnis veteranus exercitus sequebatur, apud Sedem Apostolicam servabatur. Convenere oratores omnes. Sæpe de numero et genere copiarum, de classibus, de locis in quibus convenire deberent, quæ loca Turcorum primum invadenda essent, discussum fuit. Maximam vero difficultatem videbatur afferre electio ducis ipsius, cum incertum esset quinam regum aut principum in tam sanctam expeditionem in propria persona esset iturus. Divisio etiam et attributio locorum quæ' a nostris reciperentur et Turcis subtraherentur disputationem non mediocrem attulit. Omnibus rebus discussis, remissi ad principes suos oratores prædicti ut plena mandata referrent, nihil admodum responderunt. Quod si tunc in tanta opportunitate difficile fuit expeditionem ipsam decernere, quid nunc futurum putemus, præsertim cum, proh dolor! ex eo tempore vires Turcorum nostris, ut remur, peccatis adauctæ sint, Christianorum in aliqua parte attritæ.

2

Nos tamen, fili carissime, litteris, nunciis, legatis, principes Christianos ad hoc excitare atque inducere non cessabimus, pro re gratissima habituri si tua quoque majestas, ut pollicetur, eos ad id hortari non desinat. In expeditione enim tam sancta quam Deus temporibus nostris fieri concedat, non solum nostras et sanctæ Romanæ ecclesiæ facultates, sed et proprium sanguinem una cum eisdem venerabilibus fratribus nostris, dictæ ecclesiæ cardinalibus, cum opus fuerit, exponemus, ut tandem terra illa sanctissima qua Dominus et Salvator noster Jesus Christus nasci et pati pro nostra redemptione voluit, extrusa penitusque eliminata impii Macho

1 Om. in MS.

2 quæ] quem, MS.

A.D. 1507. metis spurcitia, Christiano nomini cultuique reddatur. Cum aliquid constitutum erit de oratoribus convocandis, tuam majestatem in primis certiorem reddemus. Deum interim oramus ut hunc animum tibi servet, et vires adaugeat, quo possit plurimum in communem utilitatem prout cupere se ostendit conferre, et reipublicæ Christianæ prodesse.

Data Romæ, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die ixo Julii, anno Domini millesimo quingentesimo septimo, pontificatus nostri anno quarto.

XXXII.

HENRY VII. TO JULIUS II.

[From the same MS.]

Litteræ responsivæ ad breve Summi Pontificis. Beatissime pater, post humillimam commendationem et devotissima pedum oscula beatorum.

Accepimus nuper, ea qua decuit reverentia, bullam vestræ Sanctitatis sub plumbo, necnon et breve ejusdem, unius ac consimilis formæ et tenoris, quibus intelleximus litteras nostras quas paulo antea ad illam dederamus super expeditione adversus Turcos et alios Christiani nominis hostes suscipienda eidem vestræ sanctitati fuisse redditas, pergratasque et perjucundas extitisse, dignasque visas quæ in suo sacro consistorio recitarentur, non solum quia ad communem Christianam rempublicam pertinerent, sed etiam ut nostræ laudi esset magis consultum. Nec minus etiam cognovimus ex ejusdem vestræ sanctitatis relatione, qua nulla major aut dignior in terris haberetur, qualiter, ubi litteræ nostræ hujusmodi in ipso consistorio essent recitatæ, reverendissimi patres, sacræ Romanæ Ecclesiæ cardinales, omnes tatim in nostras laudes converterunt, et hoc nostrum