ACT II.-Scenes 1, 2 (417-517).

[Tranio, slave of Philolaches, keeps Theuropides, Philolaches' father, out of his own house by telling him that it is haunted.]

TRANIO, THeuropides.

Tranio. (Speaking to another slave.) Clavim cedo atque abi hinc intro: occlude ostium,

Et ego hinc occludam.-Iube venire nunciamLudos ego hodie vivo praesenti hic seni Faciam, quod credo mortuo numquam fore. Concedam a foribus huc; hinc speculabor procul,

Unde adventanti sarcinam imponam seni.

Enter THEUropides.

Th. Habeo, Neptune, gratiam magnam tibi, Quom me amisisti vix a te vivom modo! Verum si posthac me pedem latum modo Scies imposuisse in undam: haud causa est, illico,

Quod nunc voluisti facere, quin facias mihi. Apage, apage te a me nunciam post hunc diem; Quod crediturus tibi fui, omne credidi.

Tr. Edepol, Neptune, peccavisti largiter, Qui occasionem hanc amisisti tam bonam. Th. Triennio post Aegypto advenio domum. Credo, expectatus veniam familiaribus.

Tr. Nimio edepol ille potuit expectatior Venire, qui te nuntiaret mortuom.

Th. Sed quid hoc? occlusa ianua est interdius?

Pultabo. Heus, ecquis istas aperit mihi foris? Tr. Quis homo est, qui nostras aedis accessit prope?

Th. Meus servos hic quidem est Tranio.
Tr. O Theuropides,

Ere, salve: salvom te advenisse gaudeo.
Usquin valuisti? Th. Usque, ut vides.

Factum optume.

Tr.

Th. Quid vos? insanin' estis? Tr. Quidum?
Th. Sic: quia

Foris ambulatis; natus nemo in aedibus
Servat, neque qui recludat, neque qui respon-
deat.

Pultando pedibus paene confregi assulas.

Tr. Eho, an tu tetigisti has aedis? Th. Cur non tangerem?

Quin pultando, inquam, paene confregi foris. Tr. Tetigistin? Th. Tetigi, inquam, et pultavi. Tr. Vah! Th. Quid est? Tr. Male hercle factum! Th. Quid est negoti? Tr. Non potest Dici, quam indignum facinus fecisti et malum.

Tuos gnatus, postquam rediit a cena domum: Abiimus omnes cubitum, condormivimus. Lucernam forte oblitus fueram extinguere: Atque ille exclamat derepente maxumumTh. Quis homo? an gnatus meus? Tr. St, tace; ausculta modo.

Ait, venisse illum in soninis ad se mortuom. Th. Nempe ergo in somnis? Tr. Ita. Sed ausculta modo.

Ait illum hoc pacto sibi dixisse mortuomTh. In somnis? Tr. Mirum quin vigilanti diceret,

Qui abhinc sexaginta annis occisus foret. Interdum inepte stultu's. Th. Taceo. Tr. Sed ecce, quae ille ait:

Th. Heus, Tranio! Tr. Non me appellabis, si sapis:

Nihil ego commerui, neque istas percussi foris. Th. Quaeso, quid aegre est? quae res te agitat, Tranio?

Quicum istaec loquere? Tr. An, quaeso, tu appellaveras?

Ita me di amabunt, mortuom illum credidi
Expostulare, quia percussisses foris.

Sed tu etiamne astas, nec, quod dico, obtemperas?

Th. Quid faciam? Tr. Cave respexis: fuge, operi caput!

Th. Cur non fugis tu? Tr. Pax mihi est cum mortuis.

Th. Scio. Quid? modo igitur cur tantopere extimueras?

Tr. Nil me curassis, inquam; ego mihi providero;

Tu, ut occepisti, tantum, quantum quis, fuge; Atque Herculem invocabis. Th. Hercules, te invoco! [Exit.

Tr. Et ego, tibi hodie ut det, senex, magnum malum.

Proh di immortales, opsecro vostram fidem,
Quid ego hodie hic negoti confeci, malum!

ACT IV.-Scene 2 (843-1007.)

[Charmides, an old Athenian, comes home from Seleucia, and finds before the door of his house a Sycophant (adventurer) who professes to be in posses sion of letters and a sum of money entrusted to him by Charmides, whom he does not know by sight. In the course of conversation, the Sycophant discovers that he is talking to Charmides himself.]

SUCOPHANTA, CHARMIDES.

Su. Huic ego die nomen Trinummo facio: nam ego operam meam

Tribus nummis hodie locavi ad artis nugatorias. Advenio ex Seleucia, Macedonia, Asia atque

Arabia,

Quas ego neque oculis neque pedibus umquam usurpavi meis.

Viden egestas quid negoti dat homini misero male?

Quia ego nunc subigor trium nummum causa

ut has epistulas

Dicam ab eo homine me accepisse, quem ego qui sit homo nescio

Neque novi neque natus necne is fuerit id solide

scio.

Ch. Pol hic quidem fungino generest: capite se totum tegit.

Illurica facies videtur hominis: eo ornatu advenit.

Su. Ille qui me conduxit, ubi conduxit, abduxit domum:

Quae voluit mihi dixit, docuit et praemonstravit prius.

Ipse ornamenta a chorago haec sumpsit suo periculo:

Nunc ego si potero ornamentis hominem circumducere,

Dabo operam ut me ipsum plane esse sucophantam sentiat.

Ch. Quo magis specto, minus placet mi ea hominis facies: mira sunt

Ni illic homost aut dormitator aut sector zonarius.

Loca contemplat, circumspectat sese atque aedis noscitat:

Credo edepol quo mox furatum veniat speculatur loca.

Magis lubidost opservare quid agat: ei rei operam dabo.

Su. Has regiones demonstravit mihi ille conductor meus:

Aput illas aedis sistendae mihi sunt sucophantiae.

Foris pultabo. Ch. Ad nostras aedis hic quidem habet rectam viam: Hercle opinor mi advenienti hac noctu agitandumst vigilias.

senex,

Lesbonicum hic adulescentem quaero, in his regionibus

Ubi habitet, et item alterum ad istanc capitis albitudinem,

Calliclem quem aibat vocari, qui has mihi dedit epistulas.

Ch. Meum gnatum hic quidem Lesbonicum quaerit et amicum meum,

Quoi ego liberosque bonaque commendavi, Calliclem.

Su. Fac me si scis certiorem, hisce homines ubi habitent, pater.

Ch. Quid eos quaeris? aut quis es? aut unde's? aut unde advenis?

Su. Census quom sum, iuratori recte rationem dedi.

Multa semul rogas: nescio quid expediam potissumum.

Si unumquicquid singillatim et placide percontabere,

Et meum nomen et mea facta et itinera ego faxo scias.

Ch. Faciam ita ut vis: agedum, nomen primum memora tuom mihi.

[Su. Magnum facinus incipissis petere. Ch. Quid ita? Su. Quia, pater,

Si ante lucem ire hercle occipias a meo primo nomine,

Concubium sit noctis prius quam ad postremum perveneris.

Ch. Opus factost viatico ad tuom nomen, ut tu praedicas.

Su. Est minusculum alterum quasi vesculum vinarium.

Ch. Quid id est tibi nomen, adulescens?] Su. Pax, id est nomen mihi:

Hoc cottidianumst. Ch. Edepol nomen nugatorium:

Quasi dicas, siquid crediderim tibi, pax! periisse ilico.

Hic homo solide sucophantast. Quid ais tu, adulescens? Su. Quid est?

Ch. Eloquere, isti tibi quid homines debent quos tu quaeritas?

Su. Pater istius adulescentis dedit has duas mi epistulas

Lesbonici: is mist amicus. Ch. Teneo hunc manufestarium:

Me sibi epistulas dedisse dicit. Ludam hominem

probe.

Su. Ita ut occepi, si animum advortas, dicam. Ch. Dabo operam tibi.

Su. Hanc me iussit Lesbonico dare suo gnato epistulam,

Et item hanc alteram suo amico Callicli iussit dare.

Ch. Mihi quoque edepol, quom hic nugatur, contra nugari lubet.

Su. E

Ch. Ab ipsone istas accepisti? manibus dedit mi ipse in manus. Ubi ipse erat? Su. Bene rem gerebat. Ch. Ergo ubi? Su. In Seleucia.

Ch. Qua faciest homo? Su. Sesquipede quidamst quam tu longior.

Ch. Haeret haec res, si quidem ego apsens sum quam praesens longior. Novistine hominem? Su. Ridicule rogitas, quicum una cibum

Capere soleo. Ch. Quid est ei nomen? Su. Quod edepol homini probo.

Ch. Lubet audire. Su. Illi edepol-illiilli-vae misero mihi.

Ch. Quid est negoti? Su. Devoravi nomen imprudens modo.

Ch. Non placet qui amicos intra dentis conclusos habet.

Su. Atqui etiam modo vorsabatur mihi in labris primoribus.

Ch.

Temperi huic hodie anteveni. Su.
Teneor manufesto miser.

Ch. Iam recommentatu's

nomen? Su. Deum me hercle atque hominum pudet.

Ch. Vide modo hominem ut noris. Su. Tamquam me: set fieri istuc solet: Quod in manu teneas atque oculis videas, id desideres.

Literis recomminiscar: Ca est principium

60

70

Ch. Ne male loquere apsenti amico. Su. 80 Quid ille ergo ignavissumus

Latitabat mihi? Ch. Si appellasses, respon-
disset nomini.

Set ubi ipsest? Su. Pol illum reliqui ad
Rhadamantem in Cercopia.

Ch. Qui homost me insipientior qui ipse
egomet ubi sim quaeritem?

Set nil disconducit huic rei. Quid ais? quid hoc quod te rogo?

Quos locos adisti? Su. Nimium mirimodis mirabilis.

Su. Deinde porro
Ch. Deinde porro
nolo quicquam praedices.

Su. Faciam ita, ut te velle video. Set monstra
hosce homines mihi

Quos ego quaero, quibus me oportet has
deferre epistulas.

Ch. Quid ais? ta nunc si forte eumpse
Charmidem conspexeris,

Illum quem tibi istas dedisse commemoras
epistulas,

Norisne hominem? Su. Ne tu me edepol arbitrare beluam,

100 Qui quidem non novisse possim quicum aetatem exegerim.

An ille tam esset stultus mihi qui mille nummum crederet

Philippum, quod me aurum deferre iussit ad gnatum suum,

Atque ad amicum Calliclem, quoi rem aibat mandasse hic suam?

Mihin concrederet, ni me ille et ego illum

novissem approbe?

Ch. Enimvero ego nunc sucophantae huic sucophantari volo,

Si hunc possum illo mille nummum Philippum circumducere,

Quod sibi me dedisse dixit. Quem ego qui sit homo nescio,

Neque oculis ante hunc diem umquam vidi, eine aurum crederem?

Quoi, si capitis res sit, nummum numquam credam plumbeum.

110 Adgrediundust hic homo mi astu. Heus, Pax, te tribus verbis volo.

Su. Vel trecentis. Ch. Haben tu id aurum, quod accepisti a Charmide?

Su. Atque etiam Philippum, numeratum illius in mensa manu,

Mille nummum. Ch. Nempe ab ipso id accepisti Charmide?

Su. Mirum quin ab avo eius aut proavo
acciperem, qui sunt mortui.

Ch. Adulescens, cedodum istuc aurum mihi.
Su. Quod ego dem aurum tibi?

Ch. Quod a me te accepisse fassu's. Su.
Aps te accepisse? Ch. Ita loquor.
Su. Quis tu homo's? Ch. Qui mille num-
mum tibi, dedi ego sum Charmides.
Su. Neque edepol tu is es neque hodie is
umquam eris, auro huic quidem.

Abi sis, nugator: nugari nugatori postulas.
Ch. Charmides ego sum. Su. Nequiquam

hercle's: nani nihil auri fero.

Nimis argute me obrepsisti in eapse occasiuncula :

Postquam ego me aurum ferre dixi, post tu factu's Charmides:

Prius non tu is eras quam auri feci mentionem. Nil agis:

Proin tute itidem ut charmidatu's rursum te decharmida.

Ch. Quis ego sum igitur, si quidem is non sum qui sum? Su. Quid id ad me

ANNALS IV. xxxiv., xxxv.

VERBA mea, patres conscripti, arguuntur; adeo factorum innocens sum. Sed neque haec in principem aut principis parentem, quos lex maiestatis amplectitur: Brutum et Cassium laudavisse dicor, quorum res gestas cum plurimi composuerint, nemo sine honore memoravit. Titus Livius, eloquentiae ac fidei praeclarus in primis, Cn. Pompeium tantis laudibus tulit ut Pompeianum eum Augustus appellaret; neque 10 id amicitiae eorum offecit. Scipionem, Afranium, hunc ipsum Cassium, hunc Brutum, nusquam latrones et parricidas, quae nunc Vocabula imponuntur, saepe ut insignes viros nominat. Asinii Pollionis scripta egregiam eorundem memoriam tradunt; Messalla Corvinus imperatorem suum Cassium praedicabat: et uterque opibusque atque honoribus perviguere. Marci Ciceronis libro, quo Catonem caelo aequavit, quid aliud dictator Caesar quam 20 rescripta oratione, velut apud iudices, respondit?

Antonii epistulae, Bruti contiones falsa quidem in Augustum probra, sed multa cum acerbitate, habent; carmina Bibaculi et Catulli referta contumeliis Caesarum leguntur: sed ipse divus Iulius, ipse divus Augustus, et tulere ista et reliquere, haud facile dixerim, moderatione magis an sapientia. Namque spreta exolescunt: si irascare, agnita videntur. Non attingo Graecos, quorum non modo libertas, etiam libido impunita; aut si quis advertit, dictis dicta ultus est. Sed maxime solutum et sine obtrectatore fuit, prodere de iis quos mors odio aut gratiae exemisset. Num cum armatis Cassio et Bruto, ac Philippenses campos obtinentibus, belli civilis causa, populum per contiones incendo? an illi quidem, septuagesimum ante annum perempti, quomodo imaginibus suis noscuntur, quas ne victor quidem abolevit, sic partem memoriae apud scriptores retinent? Suum cuique decus posteritas rependit; nec deerunt, si damnatio ingruit, qui non modo Cassii et Bruti, sed etiam mei meminerint.

GALGACUS.

AGRICOLA XXX. -xxxii.

QUOTIENS causas belli et necessitatem nostram intueor, magnus mihi animus est hodiernum diem consensumque vestrum initium libertatis toti Britanniae fore. Nam et universi servitutis expertes, et nullae ultra terrae, ac ne mare quidem securum imminente nobis classe Romana. Ita proelium atque arma, quae fortibus honesta, eadem etiam ignavis tutissima sunt. Priores pugnae, quibus adversus Ro10 manos varia fortuna certatum est, spem ac subsidium in nostris manibus habebant, quia nobilissimi totius Britanniae, iique in ipsis penetralibus siti, nec servientium litora aspicientes, oculos quoque a contactu dominationis inviolatos habebamus. Nos terrarum ас libertatis extremos recessus ipse ac sinus famae in hunc diem defendit, atque omne ignotum pro magnifico est. Sed nunc terminus Britanniae patet. Nulla iam ultra gens, nihil nisi fluctus et saxa, et infestiores Romani, quorum superbiam frustra per obsequium ac modestiam effugeris. Raptores orbis, postquam cuncta vastantibus defuere terrae, iam et mare scrutantur; si locuples hostis est, avari, si pauper, ambitiosi; quos non Oriens, non occidens satiaverit. Soli omnium opes atque inopiam pari affectu concupiscunt. Auferre,

20

natura

trucidare, rapere falsis nominibus imperium, atque ubi solitudinem faciunt, pacem appellant. Liberos cuique ac propinquos suos carissimos esse voluit. Hi per delectus alibi servituri auferuntur; coniuges sororesque, etiamsi hostilem libidinem effugiant, nomine amicorum atque hospitum polluuntur. Bona fortunaeque in tributum, ager atque annus in frumentum, corpora ipsa ac manus silvis ac paludibus emuniendis inter verbera ac contumelias conteruntur. Nata servituti mancipia semel vencunt, atque ultro a dominis aluntur: Britannia servitutem suam cotidie emit, cotidie pascit. Ac sicut in familia recentissimus quisque servorum etiam conservis ludibrio est, sic in hoc orbis terrarum vetere famulatu novi nos et viles in excidium petimur. Neque enim arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur. Virtus porro ac ferocia subiectorum ingrata imperantibus; et longinquitas ac secretum ipsum quo tutius, eo suspectius. Ita sublata spe veniae tandem sumite animum, tam quibus salus quam quibus gloria carissima est. Hic dux, hic

exercitus; illic tributa et metalla et ceterae servientium poenae, quas in aeternum perferre aut statim ulcisci in hoc campo est. Proinde ituri in aciem et maiores vestros et posteros cogitate.