Sanctissimo ac Reverendissimo Patri Domino Urbano, divina providentia Papæ Quarto, Frater Thomas de Aquino, Ordinis Fratrum Prædicatorum, cum devota reverentia, pedum oscula beatorum. Fons sapientiæ unigenitum Dei Verbum præsidens in excelsis, per quod Pater sapienter fecerat et suaviter disposuerat universa, in fine temporum carnem sumere voluit, ut sub tegumento naturæ corporeæ, splendorem ejus humanus intuitus posset inspicere, quem in celsitudine majestatis divinæ attingere non valebat. Diffuderat siquidem radios suos, sapientiæ videlicet suæ indicia, super omnia opera quæ creavit; quodam vero ampliori privilegio imaginem propriam hominum animabus impresserat; quam tamen diligentius expresserat in cordibus ipsum amantium secundum sui muneris largitatem. Sed quid est hominis anima in tam immensa creatura, ut divinæ sapientiæ vestigia possit comprehendere ad perfectionem? Quinimmo et sapientiæ lux infusa hominibus per peccati tenebras et occupationum temporalium caligines fuerat obumbrata; et in

Al.: quantum diligentius. » — *Sic cod. Parm., barbaro vocabulo ac opposito sensu :

2

tantum est quorumdam cor insipiens obscuratum, ut Dei gloriam in idola vana converterent, et quæ non conveniunt facerent, in sensum reprobum incidentes. Divina vero sapientia, quæ ad sui fruitionem hominem fecerat, eum sui expertem esse non sinens, totum se in humanam naturam contulit, eam sibi mirabili modo assumendo ut errantem hominem ad se totaliter revocaret. Hujus igitur sapientiæ claritatem nube mortalitatis velatam, primus Apostolorum Princeps fide conspicere meruit, et eam constanter absque errore et plenarie confiteri, dicens Matth. XVI, 16: Tu es Christus Filius Dei vivi. O beata confessio, quam non caro et sanguis, sed Pater cœlestis revelat! Hæc in terris fundat Ecclesiam, aditum præbet in cœlum, peccata meretur solvere, et contra eam portæ non prævalent inferorum. Hujus igitur fidei ac confessionis heres legitime, Sanctissime Pater, pio studio mens vestra invigilat, ut tantæ sapientiæ lux fidelium corda perfundat, et hæreticorum, confutet insanias, quæ portæ inferorum merito designantur. Sane si, secundum << inexpertem. >> Al.: « ut ante. »

3

Platonis sententiam (a), beata censetur Respublica cujus rectores operam sapientiæ dare contigerit, illi siquidem sapientiæ quam imbecillitas intellectus humani erroribus plerumque commaculat; quanto magis sub vestro regimine beatus censeri potest populus christianus, ubi tanta diligentia excellentissimæ illi sapientiæ curam impenditis quam Dei Sapientia carnalibus membris induta et verbis docuit, et operibus demonstravit? Et hujus siquidem diligentiæ studio, Vestræ Sanctitati complacuit mihi committere Matthæi Evangelium exponendum; quod juxta propriam facultatem executus, sollicite ex diversis Doctorum libris prædicti Evangelii expositionem continuam compilavi; pauca quidem certorum Auctorum verbis, ut plurimum ex Glossis adjiciens, quæ, ut ab eorum dictis possent discerni, sub Glossæ titulo prænotavi. Sed et in sanctorum Doctorum dictis hoc adhibui studium, ut singulorum Auctorum nomina, nec non in quibus habeantur libris assumpta testimonia describantur hoc excepto, quod libros et expositionem supra loca quæ exponebantur, non oportebat specialiter designari puta, sicubi nomen inveniatur Hieronymi, de libro mentione non facta, datur intelligi quod hoc dicat Super Matthæum et in aliis ratio similis observetur nisi in his quæ de Commentario

2

Chrysostomi super Matthæum sumuntur, oportuit inscribi in titulo: Super Matthæum, ut per hoc ab aliis quæ sumuntur de ipsius Homiliario distinguantur. In assumendis autem Sanctorum testimoniis, plerumque oportuit aliqua rescindi de medio ad prolixitatem vitandam, nec non ad manifestiorem sensum; vel secundum congruentiam expositionis, litteræ ordinem commutari; interdum etiam sensum posui, verba dimisi, præcipue in Homiliario Chrysostomi, propter hoc quod est translatio vitiosa. Fuit autem mea intentio in hoc opere non solum sensum prosequi litteralem, sed etiam mysticum ponere; interdum etiam errores destruere, nec non et confirmare catholicam veritatem. Quod quidem necessarium fuisse videtur, quia in Evangelio præcipue forma fidei catholicæ traditur, et totius vitæ regula christianæ. Prolixum igitur præsens opus non videatur alicui fieri enim non potuit ut hæc omnia sine diminutione prosequerer, et tot Sanctorum sententias explicarem, omnimoda brevitate servata. Suscipiat itaque Vestra Sanctitas præsens opus, vestro discutiendum corrigendumque judicio, vestræ sollicitudinis et obedientiæ meæ fructum; ut dum a vobis emanavit præceptum et vobis reservatur finale judicium, ad locum unde exeunt flumina revertantur.

(a) Lib. V De republica, vers. fin